Чӑваш Енри тӗрлӗ ҫӗрте ӗҫлекен тӳре-шарана чыслама йышӑннӑ. Хушӑва республика Элтеперӗ Михаил Игнатьев алӑ пуснӑ.

Сумлӑ писока лекнисен шутӗнче виҫӗ муниципалитетӑн: улатӑрсен, канашсен, пӑрачкавсен — пуҫлӑхӗсем пур. Патшалӑх наградине тивӗҫнисенчен Пӑрачкав район администрацийӗн пуҫлӑхне Евгений Лебедева тата Канаш райадминистраци пуҫлӑхне Владимир Степанова Чӑваш Республикин Хисеп грамотипе хавхалантарӗҫ. Улатӑр район администрацийӗн пуҫлӑхӗ Нина Шпилевая «За безупречную службу в органах местного самоуправления в Чувашской Республике» (чӑв. Чӑваш Республикин вырӑнти хӑй тытӑмлӑх органӗсенче тӑрӑшса ӗҫленӗшӗн) паллӑна тивӗҫнӗ.

Юлашкинчен каланӑ палла Вӑрнар, Тӑвай, Хӗрлӗ Чутай районӗсенче ӗҫлекен хӑш-пӗр тӳре-шарана та пама йышӑннӑ.

Канашри коммерци организацийӗн 42 ҫулти директорӗ тата унта ӗҫлекен 24-ри каччӑ тӗлӗшпе пуҫарнӑ пуҫиле (уголовлӑ) ӗҫе тишкерсе пӗтернӗ, суда ярса панӑ. Следовательсем ҫирӗплетнӗ тӑрӑх, предприятире ӗҫлекен пӗр ҫын шӑпах вӗсен айӑпӗпе хытах аманнӑ.

Следстви хучӗсем тӑрӑх ҫакӑ паллӑ: иртнӗ ҫулхи ҫурла уйӑхӗн 15-мӗшӗнче предприяти ертӳҫи 24 ҫулти ҫамрӑка ятарлӑ программӑпа вӗрентмесӗрех тата ӗҫ хӑрушсӑрлӑхӗн йӗркипе паллаштармасӑрах «Амкодор 342В» погрузчикӗн шыв тытӑмне юсама шаннӑ. Аппаланнӑ хушӑра вӑл пысӑк пусӑмлӑ ҫухавасене гидрораспределительтен уйӑрнӑ та погрузчикӑн ӑсса илмелли пайӗ вӗҫерӗнсе кайнӑ. Ӑсакан пая шӑратса ҫыпӑҫтаракан арҫын ҫине пӗр тонна ытла таякан хатӗр ӳкнӗ — арҫын сывлӑхне хытах сиенлетнӗ. Тепӗр арҫын вара пӑтӑрмаха вӑхӑтра асӑрхаса айккинелле тапса сикме ӗлкӗрнӗ.

Ертӳҫӗ тата 24 ҫулти ҫамрӑк ҫын шӑпине суд ҫитес вӑхӑтрах татса парӗ.

Канаш хулинче пурӑнакан 32 ҫулти хӗрарӑм тӗлӗшпе пуҫарнӑ пуҫиле (уголовлӑ) ӗҫе малалла тишкереҫҫӗ. Вӑл хӑйӗн тин ҫеҫ ҫуралнӑ ачине вӗлернӗ тесе шутлаҫҫӗ.

Раҫҫейри следстви комитечӗн Чӑваш Енри управленийӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, Канашри гаражсен хушшинче иртнӗ ҫулхи ака уйӑхӗн 22-мӗшӗнче пӗчӗк пепке виллине тупнӑ, вӑл целлофан хутаҫра пулнӑ. Ку пӑтӑрмаха шута илсе следовательсем ҫийӗнчех пуҫиле ӗҫ пуҫарса тӗпчеме тытӑннӑ. Канаш хулинчи тата районӗнчи 100 ытла хӗрарӑма ДНК тӗрӗслевӗ витӗр кӑларнӑ. Пӗрин — Канашра пурӑнакан 32 ҫулти хӗрарӑмӑн — ДНКи хайхи вилӗ ачаннипе пӗр килнӗ. Ҫавна май хӗрарӑма тытса чарнӑ. Лешӗ хӑйӗн айӑпне йышӑннӑ, ачана кӑрлач уйӑхӗн 4-мӗшӗнче ҫуратнине, тӳрех тазри шывра путарса вӗлернине пӗлтернӗ. Ун хыҫҫӑн вӑл сывлама пӑрахнӑскере хутаҫа чикнӗ те хулари гаражсен хушшинчи юхан шыв патне аннӑ, унта отверткӑпа усӑ курса шӑтӑк тунӑ, хутаҫа ҫавӑнта янӑ.

Палӑртса хӑвармалла, пуҫиле ӗҫе тишкерсе вӗҫне тухман-ха.

Чӑваш Енри ҪҪХПИ сӑнӳкерчӗкӗ

Ӗнер каҫхине республикӑра икӗ ҫынна машина таптаса кайнӑ. Вӗсенчен пӗри — 12-ри ача.

ЧР ШӖМӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, 16 сехет те 25 минутра Вӑрнар районӗнчи Кӳлхӗрри ялӗнче 12 ҫулти арҫын ача ҫул урлӑ каҫнӑ чухне фура айне лекнӗ. Йывӑр суранланнӑскере васкавлӑ медпулӑшу машинипе Шупашкара Республикӑри ача-пӑча пульницине ӑсатнӑ. Тӗрӗслев кӑтартнӑ тӑрӑх, «МАН» фура водителӗ урӑ пулнӑ.

Темиҫе сехетрен ҫакнашкал инкек Канаш районӗнче пулнӑ. Атнаш ялӗ ҫывӑхӗнче 49 ҫулти хӗрарӑм юраман ҫӗрте ҫул урлӑ каҫнӑ. Ун ҫине ҫӑмӑл автомашина пырса кӗнӗ. Шел те, хӗрарӑм васкавлӑ медпулӑшу киличчен вилнӗ. Руль умӗнче ларнӑ 31 ҫулти водитель урӑ пулнӑ.

Канаш районӗнчи Ҫӗнӗ Мами выҫҫӑлккинче пӗр килте харӑсах иккӗн вилнӗ. Ахӑртнех, 35 тата 45 ҫулсенчи пӗртӑвансем сӗрӗм тивнипе пурнӑҫран уйрӑлнӑ. Ку ӗҫ-пуҫ пирки халӗ следствичченхи тӗрӗслев ирттереҫҫӗ.

Официаллӑ ҫӑлкуҫсем хыпарланӑ тӑрӑх, пиччӗшӗпе шӑллӗн виллисене пуш уйӑхӗн 12-мӗшӗнче каҫ кӳлӗм Ҫӗнӗ Мами выҫҫӑлккине Шупашкартан пынӑ ашшӗпе амӑшӗ асӑрханӑ. Вӗсем пырса кӗнӗ вӑхӑтра пӳртре ҫӑра тӗтӗм йӑсӑрланнӑ, кӑмака юшки хупӑ пулнӑ, ӑшӑ пӑрӑхӗсем сивӗнме ӗлкӗреймен.

Малтанлӑха ҫакӑ паллӑ: ку инкек кӑмакапа юрӑхлӑ усӑ курманнипе пулнӑ, пӗртӑвансем вара сӗрӗм тивнипе пурнӑҫран кайнӑ. Арҫынсен ӳчӗ ҫинче суран таврашӗ пулман, вӗсем кампа та пулин кӗрешни-ҫапӑҫни уҫӑмланман. Апла пулин те инкекӗн чӑн сӑлтавне пӗлме судпа медицина тӗпчевӗ ирттерме йышӑннӑ.

Нарӑсӑн 3-мӗшӗнче Шупашкарти Трактор тӑвакансен культура керменӗнче фольклор уявӗ иртнӗ. Унта пухӑннисем ӑна хӗллехи Акатуй тесе хакланӑ. Уявра «Иксӗлми ҫӑлкуҫсем» регионсем хушшинчи радиоконкурса пӗтӗмлетнӗ.

Чӑваш Республикин тӗрлӗ кӗтесӗнчен килнӗ пултарулӑх ушкӑнӗсемпе пӗрле Ӗренпур, Тутар, Пушкӑрт тӑрӑхӗсенчи чӑвашсем куракансене илемлӗ юрӑ-кӗвӗпе, илӗртӳллӗ ташӑ-ҫемӗпе килентернӗ.

«Епле ӗлккен курӑнаҫҫӗ тухья-хушпуллӑ пикесемпе арӑмсем. Чӑваш тӗрри-эрешӗ аякранах куҫа илӗртет, ҫепӗҫ юрри чуна тыткӑнлать, кӑмӑла уҫса ярать. Куракансем те пӗр вырӑнта чӑтса лараймарӗҫ. Халӑхран тухнӑ артистсемпе пӗрле юрласа-ташласа савӑнчӗҫ», — тесе ҫырнӑ уявра пулнӑ хыҫҫӑн Канаш районӗнчи Чарпуҫ ял тӑрӑхӗн сайтӗнче.

Канаш районӗнчи Вӑрман Енӗш клубӗ ҫумӗнчи «Енӗшсем» фольклор ушкӑнӗ 3 юрӑ шӑрантарнӑ. Вӗсене «Пултарулӑхри хӑйне евӗрлӗхшӗн» номинацире чысланӑ.

Паян, нарӑс уйӑхӗн 2-мӗшӗнче, Чӑваш патшалӑх ӳнер музейӗнче «Анатолий Миттов. Земля наших дедов» (чӑв. Анатолий Миттов. Пирӗн асаттесен ҫӗрӗ) курав уҫӑлӗ. Ӑна чӑвашсен паллӑ художникӗ Анатолий Миттов (1932-1971 ҫҫ.) ҫуралнӑранпа 85 ҫул ҫитнине халалланӑ.

А.И. Миттов Канаш районӗнчи Сиккасси ялӗнче ҫуралнӑ. Шупашкарти художество училищинче, Ленинградри И.Е. Репин ячӗллӗ живопись, скульптура тата архитектура институтӗнче вӗреннӗ.

Анатолий Миттов художник пултарулӑхне тарӑннӑн хаклакансем вӑл чӑваш халӑх йӑли-йӗркине ӑша хывнипе пӗрлех тӗнчери художество культурин лайӑх тӗслӗхӗсене шута илнине палӑртаҫҫӗ.

Чӑваш патшалӑх ӳнер музейӗнчи Анатолий Миттов куравӗ 16 сехетре уҫӑлать.

Чӑваш Енре куллен пурӑнакансен йышӗ ҫулталӑк хушшинче 5 пин те 384 ҫын таран чакнӑ. Халӗ республикӑра 1 миллион та 230 пин ытларах ҫын тӗпленсе пурӑнать.

Чӑвашстат пӗлтернӗ тӑрӑх, кӑҫалхи кӑрлач уйӑхӗн 1-мӗшӗ тӗлне пирӗн хутлӑхра 1230479 ҫын пурӑнни паллӑ, иртнӗ ҫул пуҫламӑшӗнче ку кӑтарту самай пысӑкрах пулнӑ: 1235863 ҫын.

Чӑваш Енри хуласенче халӑхӑн 62,4% тӗпленнӗ, ялта вара 37,6%. Чӑваш ялӗсенче пурӑнакансен йышӗ ҫуллен сахалланса пырать, хуласенче вара хушӑнать. Уйрӑмах — Шупашкарта. Чӑваш Енӗн тӗп хулинче кун кунласа ҫӗр ҫӗрлекенсен йышӗ ҫулталӑк хушшинче 2 пин те 217 ҫын таран пысӑкланнӑ. Пӗтӗмпе кунта 491715 ҫын пурӑнать. Ҫӗнӗ Шупашкарта та йыш хушӑннӑ. Пӗлтӗрхи кӑрлачӑн 1-мӗшӗпе танлаштарсан, кӑҫал унта 2 пин те 203 ҫын ытлараххи курӑнать.

Районсемпе пӑхас пулсан, халӑх йышӗпе Шупашкар, Ҫӗрпӳ тата Канаш тӑрӑхӗсем малта пыраҫҫӗ. Ҫӗмӗрле районӗнче пурӑкансен йышӗ вара 10 пин ҫынран та сахалрах.

Penza-press.ru сайтри сӑнӳкерчӗк

Чӑваш Енӗн ял хуҫалӑх министрӗ Сергей Артамонов республикӑра сӗт ярмӑрккисем уҫас шухӑшлине пӗлтернӗ. Сӗт хакӗ чакса кайнине ӗнер Чӑваш Енӗн правительствин тунтикунсерен иртекен канашлӑвӗнче хускатнӑ чух министр сӗт рынокӗнчи конкуренцие вӑйлатма сӗт ярмӑрккисем йӗркелес шухӑша палӑртнӑ.

Ун пек тӗслӗх пур иккен. Канаш районӗнчи Шӑхасанта сӗт ярмӑркки ирттернӗ. Министр каланӑ тӑрӑх, сутма илсе тухнӑ сӗт кун каҫипе сутӑнса пӗтнӗ. Кун пирки «Хыпар» издательство ҫурчӗн сайтӗнче ҫырнине ӗненсен, 1,5 литр сӗте халӑх 60 тенкӗ парса туяннӑ.

Сӗт ярмӑрккине кашни муниципалитетрах йӗркелесшӗн. Ҫак меслет сӗт хакне пӗтӗмӗшле витӗм кӳрейресси пирки ҫапах та татса калама йывӑртарах пулӗ.

Канаш тата Элӗк районӗсенче икӗ ҫын шӑнса вилнӗ. Кун пирки «Мой город Чебоксары» (чӑв. «Ман хула Шупашкар») портал пӗлтерет.

Следстви управленийӗ хыпарланӑ тӑрӑх, кӑрлач уйӑхӗн 15-мӗшӗнче Канаш тӑрӑхӗнчи Ҫӗнӗ Вӑрӑмпуҫ ялӗ ҫывӑхӗнче Ҫӑлпуҫра пурӑннӑ 68 ҫулти хӗрарӑм виллине тупнӑ. Хайхискер пӗчченех кун кунланӑ. Ӑна ентешӗсем кӑрлачӑн 5-мӗшӗнченпех курман. Ҫак уйӑхӑн 20-мӗшӗнче вара Элӗк районӗнчи Ехремкассинче хӑйӗн килӗ умӗнчех 63 ҫулти арҫыннӑн виллине асӑрханӑ. Сӑмах май, вӑл та пӗчченех пурӑннӑ.

Малтанлӑха пӗлтернӗ тӑрӑх, хӗрарӑма та, арҫынна та пусмӑрласа вӗлермен. Ахӑртнех, вӗсем иккӗшӗ те шӑнса вилнӗ. Ӗҫ-пуҫа уҫӑмлатма судпа медицина тӗрӗслевӗ ирттерме палӑртнӑ. Ун хыҫҫӑн процессуаллӑ йышӑну кӑларӗҫ.